WALTER OF CHÂTILLON
Carmen I
I
Tanto viro locuturi
studeamus esse puri
set et loqui sobrie,
carum care venerari,
et cum simus caro cari,
careamus carie.
II
Decet enim, et hoc unum
est in primis oportunum,
ut me ipsum judicem;
homo vetus exuatur,
homo novus induatur
ante tantum judicem.
III
Commendarem mundi mores,
set virtutis amatores
paucos esse doleo;
quod si pravos reprehendam
et eis non condescendendam,
bella michi video.
IV
Set, o Judex equitatis,
propagator veritatis,
lenis aura saeculi,
esto michi in asilum:
te rectore sumpsi stilum,
te duce signa tuli.
V
Set quis sum, qui ausim loqui
coram tanto? Quis ego, qui
sano fretus capite
rodo pravos in aperto,
vox clamantis in deserto
"Rectas vias facite"?
VI
Quid desertum nisi mundus?
Mundus quidem set inmundus,
quia munda respuit;
se desertus dici dolet,
quia, qui vernare solet,
ecce prorsus aruit.
VII
Quod solebat in praelatis
germinare largitatis
et pudoris flosculos,
tali partu destitutum
germen affert non virtutum,
set spinas et tribulos.
VIII
Qui sunt spinae tribulique?
Qui pastores praelatique,
amatores muneris;
cum non pascant set pascantur:
non a "pasco" derivantur,
set a "pascor, pasceris"!
IX
Blandos amant et bilingues,
canes multi, tauri pingues,
Gigantum fraterculi;
qui thesauros coacervant
non dispergunt, set observant
ut pupillam oculi.
X
Omnis habens muneratur,
non habenti supplantatur
id ipsum quod habuit;
in deserto mundi hujus
nemo floret, nisi cujus
bursa nondum vomuit.
XI
Bursa pregnans principiatur,
sapiensque conculcatur,
si munus aere vacet;
nam si pauper sit sophia,
vilis erit: quare? Quia
pauper ubique jacet!
XII
Pauper jacet, set palpones,
quorum blandi sunt sermones,
et ipsi sunt jacula;
isti sunt quos mundus amat
et de quibus psalmus clamat:
"Beati in macula"!
XIII
In macula sunt beati,
set non sunt inmaculati
teste conscientia.
Vive, leno, more suis,
quia in labiis tuis
diffusa est gratia!
XIV
Quid dant artes nisi luctum
et laborem? Vel quem fructum
fert genus et species?
Olim plures, nec sit mirum,
provehebant "Arma virum"
et "Fraternas acies"!
XV
Antiquitus est studere
fructus erat et habere
declamantes socios
nunc in arca sepelire
nummos majus est quam scire
"Bella per Emathios"!
XVI
Opulenti solent esse,
qui aptabant virgam Jessae
partui virgineo,
seu rubum visionis
sive vellum Gedeonis
sparsum rore vitreo.
XVII
Si per aquas Rubri Maris
designatur salutaris
lavacri lavatio:
licet hoc -quod lucrum fert?-
Quid hoc scire michi confert,
si sciens esurio?
XVIII
Solet Christus appellari
lapis scissus de altaris
non manu, set forcipe;
hoc est notum sapienti,
set prebenda requirenti
nemo dicit "Accipe"!
XIX
Scio crucem figurari
quando lego dulcorari
flumen apud Exodum,
manibusque cancellatis
Jacob nostre libertatis
praefigurat commodum.
XX
In Hebraea lege legis,
quod serpentem lator legis,
erexit in patulo,
ut cessaret mors et tabes,
quia nostras lavit labes
Christus in patibulo.
XXI
Duo ligna Sereptenae
spiritalis escam coenae
corruunt in Ecclesia;
Abrahamque tulit ligna,
per quae digne deo digna
cremaretur hostia.
XXII
Fudit aquam ter Elias,
per "ter sanctus" Isaias,
trinitatem innuit,
vidit Abram trinum chorum,
Ruth in agro Judeorum
trinitatem messuit.
XXIII
Sic involvit rota rotam,
sic deponit lepre notam
lex in superficie;
sic amictum parvipendit
Joseph, quando non attendit,
vocem fornicariae.
XXIV
Dumque per desertum itur,
a gentili reperitur
calens unda penitus,
Quia legis in deserto
reperitur a diserto
calor sancti spiritus
XXV
Hec scrutari quidam solent,
post afflicti fame dolent
se vacasse studio;
unde multi perierunt
et labore defecerunt
scrutantes scrutinio.
XXVI
Ergo quia tot oppressis
in studendo parva messis
redditur post aspera,
ad Romani sedem patris
et ad sanctae Sion matris
sum reversus ubera.
XXVII
Turpe tibi, pastor bone,
si divina lectione
spreta fiam laicus.
Vel absolve clericatu
vel fac ut in cleri statu
perseveram clericus.
XXVIII
Dulcis erit michi status,
si praebenda muneratus,
redditu vel alio,
vivam, licet non abunde,
saltem michi detur unde
studeam de proprio.
XXIX
Nostri moris esse solet,
quando festum turbas olet,
loqui lingua clerici,
ne, si forte quid dicamus,
unde risum moveamus,
cachinnentur laici.
XXX
In conventu laicorum
reor esse non decorum
proferre ridicula;
ne sermone retundamus
aut exemplo pervertamus
mentes sine macula.
XXXI
Pauca tamen plena jocis,
ordinata suis locis,
placet interserere,
ne, dum semper latinamur,
ab indoctis videamur
arroganter agere.
XXXII
Possunt autem leccatores
dici spinae, quorum mores
pungunt atque tribulant,
quorum vita sorde plena,
semen fundunt in harena,
masculos demasculant.
XXXIII
O igitur Trecensitae,
clericorum margaritae,
et cleri clerissimi
a fermento leccatorum
epurgate vestrum chorum,
sicut estis azimi!
XXXIV
Istos manet Stigis aedes
istis mensunt coheredes
Ysaac, set Ismael
hos dignetur extirpare,
qui de celo venit dare
pacem super Israel.
| Walter of Châtillon | Medieval Latin | The Latin Library | The Classics Page |