PAULI DIACONI CARMINA
Hymnus in honorem Sancti Iohannis Baptistae
1.
UT queant laxis REsonare fibris
MIra gestorum FAmuli tuorum,
SOLve polluti LAbii reatum,
Sancte Iohannes!
2.
Nuntius celso veniens Olympo
5
te patri magnum fore nasciturum,
nomen et vitae seriem gerendae
ordine promit.
3.
Ille promissi dubius superni
perdidit promptae modulos loquelae;
10
sed reformasti genitus peremptae
organa vocis.
4.
Ventris abstruso positus cubili
senseras regem thalamo manentem,
hinc parens nati meritis uterque
15
abdita pandit.
5.
Antra deserti teneris sub annis
civium turmas fugiens, petisti,
ne levi saltim maculare vitam
famine posses.
20
6.
Praebuit hirtum tegimen camelus,
artubus sacris strofium bidentis,
cui latex haustum, sociata pastum
mella locustis.
7.
Caeteri tantum cecinere vatum
25
corde praesago iubar adfuturum;
tu quidem mundi scelus auferentem
indice prodis.
8.
Non fuit vasti spatium per orbis
sanctior quisquam genitus Iohanne,
30
qui nefas saecli meruit lavantem
tingere limphis.
9.
O nimis felix meritique celsi
nesciens labem nivei pudoris,
prepotens martyr heremique cultor,
35
maxime vatum!
10.
Serta ter denis alios coronant
aucta crementis, duplicata quosdam;
trina centeno cumulata fructu
te, sacer, ornant.
40
11.
Nunc potens nostri meritis opimis
pectoris duros lapides repelle
asperum planans iter, et reflexos
dirige calles,
12.
ut pius mundi sator et redemptor
45
mentibus pulsa luvione puris
rite dignetur veniens sacratos
ponere gressus.
13.
Laudibus cives celebrant superni
te, deus simplex pariterque trine,
50
supplices ac nos veniam precamur:
parce redemptis!
Versus in laudem Larii, Comensis laci in Italia (circa 765)
Ordiar unde tuas laudes, o maxime Lari?
Munificas dotes ordiar unde tuas?
Cornua panda tibi sunt instar vertice tauri,
Dant quoque sic nomen cornua panda tibi.
Munera magna vehis divinis, dives, asilis,
5
Regificis mensis munera magna vehis.
Ver tibi semper inest, viridi dum cespite polles,
Frigora dum superas, ver tibi semper inest.
Cinctus oliviferis utroque es margine silvis,
Numquam fronde cares cinctus oliviferis.
10
Punica mala rubent laetos hinc inde per hortos,
Mixta simul lauris Punica mala rubent.
Mirtea virga suis redolet de more corimbis,
Apta est et foliis mirtea virga suis.
Vincit odore suo delatum Perside malum,
15
Citreon has omnes vincit odore suo.
Cedat et ipse tibi me iudice furvus Avernus,
Epirique lacus cedat et ipse tibi.
Cedat et ipse tibi vitrea cui Fucinus unda est,
Lucrinusque potens cedat et ipse tibi.
20
Vinceres omne fretum, si te calcasset Iesus,
Si Galilaeus eras, vinceres omne fretum.
Fluctibus ergo cave tremulis submergere lintres,
Ne perdas homines fluctibus ergo cave!
Si scelus hoc fugias, semper laudabere cunctis,
25
Semper amandus eris, si scelus hoc fugias.
Sit tibi laus et honor, Trinitas inmensa, per aevum,
Quae tam mira facis, sit tibi laus et honor!
Qui legis ista, precor, «Paulo» dic «parce,
redemptor»,
Spernere neve velis, qui legis ista, precor.
30
De puero, qui in glacie extinctus est (ca. 782)
Trax puer adstricto glacie dum ludit in Hebro,
Frigore concretas pondere rupit aquas.
Dumque imae partes rapido traherentur ab amni,
Praesecuit tenerum lubrica testa caput.
5
Orba quod inventum mater dum conderet urna,
«Hoc peperi flammis, cetera», dixit,
«aquis».
Epitaphium Hildegardis filiae (783)
Hildegard, rapuit, subito te funus acerbum,
Ceu raptat Boreas vere ligustra novo.
Explevit necdum vitae tibi circulus annum,
Annua nec venit lux geminata tibi.
Parvula, non parvum linquis, virguncula, luctum
5
Confodiens iaculo regia corda patris.
Matris habens nomen renovas de matre dolorem,
Postquam vixisti vix quadraginta dies.
Pectore nos maesto lacrimarum fundimus amnes,
Tu nimium felix gaudia longa petis.
10
Versus Pauli Diaconi ad regem Karolum precando (ca. 782)
Verba tui famuli, rex summe, adtende serenus,
Respice et ad fletum cum pietate meum!
Sum miser, ut mereor, quantum vix ullus in orbe est,
Semper inest luctus tristis et hora mihi.
Septimus annus adest, ex quo nova causa dolores
5
Multiplices generat et mea corda quatit:
Captivus vestris extunc germanus in oris
Est meus afflicto pectore, nudus, egens.
Illius in patria coniunx miseranda per omnes
Mendicat plateas ore tremente cibos;
10
Quattuor hac turpi natos sustentat ab arte,
Quos vix pannuciis praevalet illa tegi.
Est mihi, quae primis Christo sacrata sub annis
Excubat, egregia simplicitate soror;
Haec sub sorte pari luctum sine fine retentans
15
Privata est oculis iam prope flendo suis.
Quantulacumque fuit, direpta est nostra supellex
Nec est, heu, miseris qui ferat ullus opem.
Coniunx est fratris rebus exclusa paternis
Iamque sumus servis rusticitate pares.
20
Nobilitas periit, miseris accessit egestas;
Debuimus, fateor, asperiora pati.
Sed miserere, potens rector, miserere, precamur,
Et tandem finem his, pie, pone malis!
Captivum patriae redde et civilibus arvis,
25
Cum modicis rebus culmina redde simul,
Mens nostra ut Christo laudes in saecla frequentet,
Reddere qui solus praemia digna potest!
Epistula Pauli Diaconi ad Petrum Pisanum (ca. 782)
1.
Sensi, cuius verba cepi
exarata paginis,
Nam a magno sunt directa,
quae pusillus detulit.
Fortes me lacerti pulsant, non
inbellis pueri.
2.
Magnus dicor poetarum vatumque
doctissimus
Omniumque praeminere gentium
eloquio
Cordis et replere rura
fecundis seminiLus.
3.
Totum hoc in meam cerno
prolatum miseriam,
Totum hoc in meum caput dictum
per hyroniam.
Heu, laudibus deridor et
cacinnis obprimor.
4.
Dicor similis Homero, Flacco
et Vergilio,
Similor Tertullo seu Philoni
Memphitico,
Tibi quoque, Veronensis
o Tibulle, conferor.
5.
Peream, si quenquam horum
imitari cupio,
Avia qui sunt sequuti pergentes
per invium;
potius sed istos ego conparabo
canibus.
6.
Graiam nescio loquellam,
ignoro Hebraicam.
Tres aut quattuor in scolis
quas didici syllabas,
Ex his mihi est ferendus
maniplus ad aream.
7.
Nulla mihi aut flaventis
est metalli copia
Aut argenti sive opum,
desunt et marsuppia.
Vitam litteris ni emam,
nihil est, quod tribuam.
8.
Pretiosa quaeque vobis
dona ferant divites,
Alii conportent gemmas
Indicosque lapides:
Meo pura tribuetur voluntas
in munere.
9.
Anchora me sola vestri
hic amoris detinet,
Nectar omne quod praecellit
quodque flagrat optime.
Non de litteris captamus
vanae laudem gloriae.
10.
Nec me latet, sed exulto,
quod pergat trans maria
Vestra, rector, et capessat
sceptrum pulchra filia,
Ut per natam regni vires
tendantur in Asiam.
11.
Si non amplius in illa regione clerici
Graecae proferent loquellae,
quam a me didicerint,
Vestri, mutis similati
deridentur statuis.
12.
Sed omnino ne linguarum
dicar esse nescius,
Pauca, mihi quae fuerunt
tradita puerulo,
Dicam; cetera fugerunt
iam gravante senio:
| Paul Diaconus | The Miscellany | The Latin Library | The Classics Page |