THOMAE CAMPIANI DE PULVEREA CONIURATIONE LIBER SECUNDUS
ARGUMENTUM
Faucus ut opportune opera fatoque prehensus
Cneveti scelus expandit, cameramque secundus
persequitur liber. excusso nova gaudia somno
rex placide admittit, toto quae, luce renata,
urbe calent. studio capiendae fingit Elizae 5
venatum multis Digbaeus cinctus amicis.
vindictam statuit populo acclamante senatus,
Ignati umbra animos impellit ad arma rebelles.
coniuratorum foedantur pulvere vultus,
pugna mox caesi qui sunt, captive sub umbra. 10
his vix digestis premit oras Oceani sol
mane. cui ignaro spectacula quanta parantur,
quam taciti sceleris plena, et maeroris acerbi?
sed neque prodigiosi ignes nec turbinis atri
insolitus fragor ardentes terrebat equorum 5
praecipitantum animos, non fluxum aut pensile monstrum
nox tenebris contenta suis, et luna vetustis
sideribus, nec spectra solo dant, nec nova coelo
signa, sed innocue per amica silentia vadunt.
eduntur clausis suspiria nulla sepulchris 10
non audita strigum vox, non ignoti ululatus,
tympana nulla tremunt, nec murmura maesta tubarum.
numinis offensi nondum praenunciat iram,
occultive metum portenti inamabile quidquam.
tempus erat penitus victis mortalia curi 15
alta inspiratos traherent cum pectora somnos.
ante fores Faucus (vacua cui Percius aede
omnia permisit) stat solus, et ultimus ausi
tanti, parque actor. sed enim quid mentis habere
impius, aut animi potuit? fastigia templi 20
si dubia forsan licuit pertingere luce,
perdita seu tantum versus loca lumina sacra
tenderet, antiquis regum veneranda sepulchris,
omnia momento quae fundere sperat et audet?
sacra prophana unum est, scelus imperterritus ardet, 25
quicquid et ingentem poterit celebrare ruinam.
hinc ibi Cnevetus cunctantem ut cernit (adesse
quem vigilum stipante globo iam fata monebant)
prendi suspectum iubet, et numquid tegat arcte
quaeri. funiculos ad sola incendia natos 30
et quae conducunt his instrumenta scelesti
vestibus expromunt rimantes. nec mora: captus
denudatusque intrepido coeptum ore fatetur,
ac veluti iusto turget, coelemque merenti,
nec nisi non facto dolet. horribilisque recluso 35
fornice letiferum cumulum mirantibus addit,
Faucum istic, dudum quo festinabat, adortum
tota cum turba succensa mole seipsum
flammis devovisse prius quam vincula ferret.
tam miro ambiguos nectit Deus ordine casus. 40
praepositis camerae custodibus, illico vinctum
monstrum execrantes ad sacra palatia ducunt,
ut fit ubi fidis canibus latrantibus ursum
concurrente trahunt multa per compita plebe.
insomnes aula proceres quid pulveris affert 45
nuncius expectant, nova qui pandente stupescunt
Cneveto, nec se retinent, quin protinus omnes
nocte intempesta licet haec sua gaudia vati
sceptigero asportent, ceu visa insomnia somno.
praecedit reliquos thalamorum munere custos 50
excelso duce prognatus, Suffolcius heros,
quo patriae nec erat, nec regis amantior alter,
impatiensque morae vix dum satis experrectum
inclamat dominum. "patet omnis fraus, patet ingens
infandumque scelus, loca sunt suspecta senatus 55
pulvere onusta. tenet tanti custodia furti
artificem. regum o decus, o ter maxime vates,
te populo, populumque tibi, tria regnaque solus
servasti, tua nos nunquam praesagia fallunt.
per te diva uxor, per te tua regia proles, 60
per te iam numenque tuum nos vivimus omnes
spiramusque. tibi debetur civica laurus,
et capiti veris diademata lucida stellis."
laetus, et ut sanctum decuit, mox lumina coelo
attollens sacrasque manus rex fervidus infert: 65
"haec tua sunt, patrone Deus, tua sola fatemur
sunt immensa opera, at multo clementia maior."
liberiore dein sermone sopore fugato
laetitiam celebrant hanc festam, quamque quotannis
natos natorum semper renovare iuvabit. 70
sic tandem tenebris exhaustis quinta Novembris
candida lux coelo surgit, qua faustior aevo
non ulla exposuit radios, nec postera promet.
iamque exurgenti factis operisque diurnis
urbanae plebi simul horum fama notescit, 75
heu quantus stupor accessit! quam vivida fervent
gaudia! nec capiunt eventus saepe volutos
exiguae mentes, nec se satiare loquendo
possunt, nec satis illa sibi fecisse putando.
venatum simulat Digbaeus rure frequentem 80
oblectamentum, quo nil prius, et minus ipsa
natura nocuum, lepori detexere gressus
sive lubet, celeres seu cursu evincere cervos.
longe aliud Digbaeus agit, nec vultibus aegrum
dissimulare animum potuit, nec voce sagaces 85
pro more exhilarare canes. stupet anxius, et se
neglecto suspendit equo, sibi pondus, et illi.
accelerans fatum, capienda regia virgo
sollicitant hominem sua quem fortuna beavit.
horum sed nil te metuentum, o dulcis Eliza, 90
exercet pietatis amore, virtutis et artes
augustae et quales debentur mollibus annis.
vultu candor inest, mens candida, sideris instar
luce micas plena semper, sine labe vel umbra.
per te aditum sperare audet scelus? horrida per te 95
bella ciere tubis quas dira inflabit Erinnys?
post fratres caesos, commactatosque parentes
solane tu regnare potes, vel praeda coacta
sanguineum patrio capes ex hoste maritum?
te dea, te leviora manent, melioraque fata, 100
grata Palatini quondam connubia nectes,
atque triumphali duce Rhenum ardebis amore
visere, natorum mox foelicissima mater.
perpetuusque viae comes hinc cum coniuge fida
ibit Haringtonus, cuius nunc sub lare tuto 105
flos sacer invitis praedonibus ipsa virescis,
amborum pia cura, et delectabile pignus.
sed reducem sua tecta senem (sic astra minantur)
haud unquam excipient, nec cernet patria tellus,
mors iter obsidio premet, affectusque seniles. 110
Musa reflecte gradum, vocat urbs, ardensque senatus
vindicta, atque odio iuste execrabilis ausi.
sanctis ergo Deo votis templo ante solutis
assueta ingreditur pompa rex aureus aedes
e flamma ereptas, solioque insedit avito. 115
principibusque viris in morem utrinque locatis,
surgit Elismerus, sua nude iura crepantis
qui legis moderator erat, custosque sigilli,
utque erat insigni gravitate verendus et ore,
sic prior excelsi est pro ritu muneris orsus. 120
"quae mihi sunt huic apta loco meditata, reique
propositae, tibi soli, o rex, praevisa repressit
res nova, res maior quam possit vocibus ullis
aequari, mente extensa vel tota subiri.
nil aevo tale, o patres proceresque, priori 125
auditum, haec quoque vix credent fortasse minores.
vixque sui fecere fidem licet eruta vulgi
eminuere oculis sceleris documenta nefandi:
quamlibet et clare monstri caput omnia profert
veris insanus fari maiora videtur. 130
certa nimis tamen his latuere pericula tectis,
pernicies aderat prope, sed propior Deus, atris
fulminibus foetam qui nubem luce retexit
uni praemissa regi vatique Iacobo.
illi laus igitur sit, in omneque gloria seclum, 135
huic vero ut patriae sit gratia summa parenti.
unde autem scelus hoc manat si quaeritis, alma
fit rea relligio, pietas caedem atque rapinam
nempe sitit: 'clemens Deus haec incendia poscit .'
authores Romae servos habet, ultimus actor 140
molem cuius erat funestam accendere munus.
solus turre nimis digna custode tenetur,
urbe latent reliqui, obscuri vel rure vagantur.
insidiis olim hinc satis urgebamur et armis,
substrato nunc igne: quid expectabimus ultra? 145
spem regni et decus omne uno sufflamine (totus
horresco referens) rutilas sparsisse per auras
sperabant occulti hostes, nec parcere regi
tam placido, abstinuisse suis nec denique norunt.
pulveris his ergo ruituri in fulgura tectis 150
pondera supposuere cadis ingentia plenis
nostram in pernitiem, mista et ferrugine multa
Aetnaeas implent latebras quo certior ictu
undique securos maiori strage feriret,
cum capite et sacro simul omnes perderet artus. 155
heu quibus orba suo miseranda Britannia sole
plangeret in tenebris, luna, atque minoribus astris,
principe sublato duce, syderiisque puellis?
quis templis lumen praeberet? rura quis arte
aspera corrigerent, pacemque imponeret armis? 160
per fora quis lites sedaret iure paterno?
quae demum insultus externos cura caveret?
vincentis quae vis sceleris fraenare furorem
grassantem interne poterat? matrumve levare
uxorum aut luctus quae tum solatia possent, 165
momento clades si tantaque, tamque inopina
contigerat media positis in pace Britannis,
cunctis ordinibus velut uno fulmine fusis?
sic tua, Roma, furit rabies, horrendaque proles
Ignati, ambiguus commisto daemone partus. 170
quo, rex, usque feres mala tot mitissime multa?
infoelix sibi quem statuet patientia finem?
iam placabilitas nocet, impunitaque crescet
nequitia in seram tandem nutrita ruinam.
non est quod metuas labem meruisse tyranni 175
cunctos si perimit sontes nunc poena repertos.
crudelis, si mitis, eris. par opprimat aestus
vitio pestiferos, tua quos prudentia mire
avertit, superaque sinus cor luce refertum."
his graviter dictis, sic regius incipit ardor. 180
"soli nostra salus summo aeternoque parenti
debita sit, tantis eius clementia nullum
laudibus admittit socium, atque immensa potestas.
effugisse sat est hostilia fulmina nobis,
istos ingrati nequid meditemur honores." 185
exorsus tali pius est sermone monarcha.
verborum sed enim cur haud superabile flumen
ingredior? cymbaque levi feror altus in aequor
immensum, celsis mox exorbendus ab undis?
sic Phoebi puer egit equos, ita parva cicada 190
exili tonitru Iovis assimulabit hiatu.
pascua nam veluti cum ver infantibus ornat
floribus, egelidae solvuntur in aethere nubes,
et placide dulces succedunt imbribus imbres,
nil saevi si non cogente Aquilone minantes, 195
vocibus haud aliter iucundis ora liquescunt
sceptiferi dicentis, et aurea flumina fundunt,
quae modo si fervent facere hoc invita videntur,
flatibus et tanquam adversis animata feruntur.
ingratos prout et facili castigat abusos 200
Papicolas bonitate sua rex concitus aestu
fulmineo, nolensque ardet, dum saeva recenset
prodigia, et tribus intentata pericula regnis
per scelus, atque dolum, et quo nil violentius, ignem.
irae non igitur reprimendae laxat habenas, 205
sopitumque diu vagina diripit ensem,
elata magnum dimittens voce senatum.
"tempus," ait, "veteres nunc est defendere leges,
non reperire novas. vindictam sumite, nostra
iam nihil impediet clementia, victa recessit. 210
quilibet ergo suas sedes petat, undique sparsos
suppliciis multate hostes, dignoque cruore
eluite hance labem, ac terram purgate Britannam."
dixit: prosequiturque abeuntem murmure laeto
tota cohors, lenemque vocat iustumque Iacobum. 215
sed conspirati scelerum discussa suorum
nubila cernentes, et nuda fronte patere
coepta horrenda tremunt, turpes ceu Gorgones unda
cum se tranquilla aspiciunt, pudor et metus urgent.
ac veluti tragico cum turget scena cothurno, 220
Alcidesque furens agitur, fataleque Nessi
induitur donum, fumat vel coena Thyestei,
spectante Althea vel stipes luridus ardet,
instruitur tristi crudelis fabula pompa,
emergunt Cocyto umbrae miseranda malorum 225
omnia ructantes, proceditque unus et alter
belle actus. lachrimis turgessere lumina tandem
spectantum incipiunt extremus ut advenit horror,
dum latera actores rumpunt, tanguntque coronam.
sed mox deficiunt scena sive voce silenti, 230
explosique moram metuunt, latebrasque petiscunt.
sic ubi summa operis, messisque, et palma vocaret
ad praedam coniuratos, et saeva trophaea,
fornice detecto mutescunt. obvia passim
sanguineae Nemesis disclusos terret imago, 235
credunt iam tenebris potius quam viribus ullis
vitas incertas et spes. mediaeque sub umbra
noctis Lambethi coeunt, eventaque volvunt.
conqueritur primo Vritus. "quid doemonis atri
protulit occultum facinus? namque haud Deus," inquit, 240
"sanctorumve aliquis tam pulchros proderet ausus.
occidimus: spes, o socii, iam corruit ingens,
et meriti decus in lacrimas vanescit et umbras.
quem portum petimus? votis contrarius Auster
propositum turbavit iter, coelumque procellis 245
undique crudescit, Syrtes atque aspera saxa
obiectans oculis, Scillasque et mille Charibdes.
armis nulla salus, nec si fuga forte deceret
tam sublime ausos quicquam prodesset. ubique
ignotus speculator adest, quotque ora tot hostes 250
aspicimus. certam promittunt omnia cladem."
"tardius aut citius genitum quidcunque peribit."
Percius exclamat, "liceat mortalibus esse,
nec coepti nos poeniteat, nec sortis iniquae:
quod nequeas mutare feras. non omnibus unum 255
impendet fatum, impendet tamen omnibus unum.
sic iter ingressus coelo fortasse sereno
perpetuam per planitiem sterilemque viator,
non illic hominum apparent, non tecta ferarum,
non virgultum humilem nec dumus proiicit umbram, 260
terra Iovi patet omnis et irascentibus Euris.
ille via laetatur adhuc radiisque benignis,
aetheris at si sit facies mutata repente,
si fulmen tonitrusque fremant, premat imbribus Auster,
quid faciat miser? incoeptum num deserat ergo 265
exanimatus iter? reliquum imperterritus omni
conatu an peraget, feret et quae ferre necessse est?
deficiente dolo, quid in considimus armis?
virtutem exacuant nunc ipsa pericula nostram.
bellum finis erat, quo nondum utamur adempto." 270
Percius arma, fugam laudat Vinterus, et aptam
pollicitus navem dubio praeponit honesto
utile, quod certam possit spondere salutem.
"quo tandem, aut ad quos fugientia tendimus," inquit,
"vela?" Catesbeius. "quos imploremus amicos? 275
anne illos quorum vano molimine causam
perdidimus? temere quorum violavimus aras?
coepta peracta licet grata et speciosa fuissent
nostra, infecta odium parient, spretisque pudorem.
quin aliquod demum factum edimus, imus ad arma, 280
sic non indecores, sic non moriemur inulti."
haec fato furiali omnes "arma, arma" tumultu
ingeminant, tollunt animos virtute coacta,
ceu cum nulla fugae reliqua est via, nulla saluti,
obvertunt cervi canibus se, in cornua surgunt, 285
et sine spe tremulo contra luctamine tendunt.
maxima consilii vis ad nova bella cienda
est data Iesuitis, eadem quos culpa prophanis
miscet, et eiusdem stimulat mens conscia causae.
nocte igitur praemissus eques luctum explicat omnem 290
Garneto, extremo in casu decretaque bella.
ille metu trepidans socios arcessit, acerba
praescripti degustata novitate pericli
exacuens prius, obtusis mora ne quid obesset.
convenere patres, venerabile nomine solo 295
concilium, nam voce metum vultuque fatentur
pertimidi, primis nec adhaerent proxima verba.
tandem Garneti effundit se viribus auctis,
copia solliciti sed et haec quoque plena timoris.
"heu quantis nos foeta malis sors obsidet," inquit, 300
"o socii, ah metuo hinc noster iam funditus ordo
ne cadat, abruptique gemat sub pondere coepti.
usque adeo indignam sapit, et quam quilibet horret
barbariem, licet hoc aliam fortasse peractum
indueret speciem, commutaretque colorem, 305
quodque atrum nunc conspicitur remearet in album.
quis fidei pactae oblitus nostrique suique,
indicium dedit extrema emolitus in hora
infoelix animaque suae, nostraeque saluti?
sed tam dira Deo credo molimina nunquam 310
sat placuisse, aliud prorsum clementia patris
aetherei exposcit, miserorum animusque misertus.
quid memorem extinctae plusquam miranda misellae
reginae effugia? exemplo mihi sufficit unus
interpres verax nimium, nimiumque benigno 315
afflatu adiutus, scriptum qui debile vertit
nostram in pernitiem, frustra quam tendimus illi.
insidias nondum natus contempsit, et ipsis
in cunis magno potuit plus Hercule, binos
quem manibus colubros extinguere Graecia fingit. 320
Iupiter huic fertur pater et patronus, at illi est
verus, et omnipotens, et ad omnia numine praesens."
"res magis eventis cur censes," increpat Hallus,
"quam recta ratione, pater? divina voluntas
quas acies olim instruxit bis fuderat hostis, 325
peiores igitur tibi, contemptaeque videntur?
pulsus et a Turcis rex Gallicus, an minor ergo
causa, ut sorte fuit? num classica digna triumpho
quae capta cecinere Rhode, aut meliora putemus,
obsessos quod iniqua pios victoria sprevit? 330
nobis fas, nostrae non est diffidere causae."
haec disceptari Gerrardus tempore tali
Tesmundusque vetant, sibi nunc opus esse suisque
mox ut succurrant re, consilio, auxilioque.
arma movenda premunt, nec in his mora tuta movendis. 335
Garnetus nondum quassato robore regni,
rege vigente, in vindictam populoque furente,
difficile esse armis contra contendere suadet.
Hallus huic haeret parti, nec convenit illis
inter se, variat dubias sententia mentes. 340
ex improviso attonitis sese obiicit umbra
Ignati, tristi aspectu, saevumque minanti;
olim qualis erat, cum publica castra sequendo
fessus militiae valedixit, et ordinis author
esse novi voluit, metuit nec nomen abuti 345
audito quo terra tremit, quo sternitur Orcus.
hisque ferus pavidos incessit vocibus ultro.
"unde animis tantus labor? eccum Ignatius adsum
Loyola, patronumque ducemque agnoscite vestrum.
ah pudet, o socii, vel vos Phlegetonte vomenti 350
terrores flecti, nostrum pallere nefas sit.
vos pedibus regum par est capita aurea vestris
calcare, atque omnes rerum contemnere casus,
adversis etiam pandentes vela procellis.
magno equidem incaepto laudem meruisse fatebor 355
ingentem utcumque est voto fraudata voluntas:
quod lepide modo cessisset, fataleque pulvis
fecerat officium, sparsusque senatus in auras
fulmine Romano totus cum rege perisset,
o quantum decus hinc? qualis mihi fama meisque 360
iure affulsisset? magnum ut terroribus orbem
noster adimplesset cunctis mirabilis ordo!
Gloria sed nobis se invidit tanta, suosque
nectare quos aluit Spes felle fefellit alumnos.
utraque nunc igitur valeat dea, spes nova vestris 365
mentibus accedat, nova gloria laeta sequetur.
arma animis versate, nec his dolus exulet armis:
principio passim rumores spargite vanos,
Papicolasque metu caedis terrete futurae;
impendere illis communem fingite cladem, 370
occulte peragi rem, maturamque minari
vim subitam, nisi vi contra maturius itur.
vocibus interea vosmet spaciosius ipsis
currite circumquaque, recurrite, et undique notos
sollicitate viros, miserisque implete querelis 375
foemineum genus, immensi loca cuncta onerate
suspicione mali, nihil ut sit tutius armis.
ipse ego Tartareosque Metus Furiasque ciebo
diras, atque imis quicquid saevi abditur umbris."
vix ea fatus erat, subtus cum terra dehiscens 380
pandit Avernales flammis crepitantibus undas,
misceturque suis Ignatius, omnia turbans
adventu primo. Dirarum nomina rauca
voce tonat, trepidosque Metus vocat, excitat omnes
impiger e caveis Furias, ignobilis addens 385
horribilem vulgi numero sine et ordine turbam.
sic aciem instructam superas agit acer in auras,
ignitum quatiens dextra intentansque flagellum,
Tartareo spectante, suo nec poenitet ipsum
cedere iam de iure pari, unum pectus utrisque est. 390
visa sed haec oculis spectantum excussa repente
restituere solum, divulsaque Tartara claudunt.
terruit, ac merito, patres mirabile spectrum,
et consternatis si non Ignatius illas
firmasset, rigido mentes horrore fugasset. 395
omnia sed tumidis animis despecta minori
iam facie apparent: Alcides maximus illis
Antaeum attollens Pigmaeus cum grue certans
vix foret, aut gestans lactentem simia pupum.
flumine sic atro turgent, ita sceptra sacrata 400
et regum elati prae se diademata temnunt,
heroes nunc orbe novi, ac domini dominantum.
iamque exclusa Erebo furiarum maxima bellum
quae serit, et cui regnorum discordia cordi est,
flammam Iesuitis Stygiam ceu fulmen in ora 405
coniicit, ima petit vesanus viscera fervor.
praecipitesque agitat diversos, arma frementes,
implentesque sacris sua classica dira susurris.
verum accendenti maiori lampade Martem
Garneto, occurrit peracuta armata securi 410
immensaque ferox Nemesis, taboque madenti,
intentamque aciem vibrans haec intonat ore:
"cur bellum concire opera contendis inani,
vecors, aut fatis ultra te opponere tentas?
plus satis admisti sceleris, tua perdita facta 415
prodita iam poenam exposcunt quam sanguine solves,
nec tua multorum marcescens vita dierum est.
externam malefidus opem, ne credulus erres,
distrahit Oceanus, procul hinc tibi Roma vocanti.
quid coelum, magnis coelum si sontibus ullum est?" 420
talia vaticanata fugit velut umbra, relinquens
exanimem, mortisque metu prope iam morientem
at scelera his tandem lucem didicere magistris
ferre, palam coeunt turbae, atque hostilia tentant.
aedes invadunt alienas, limina clausa 425
vi penetrant, rapiunt in fortia praelia doctos
sicubi equos, vetitisque trahunt de postibus arma.
illis urbani, maior quos concitat ardor,
assiduo socii miscentur, et undique crescunt,
aequore tranquillo ceu quando inopina virescit 430
tempestas, ruit hinc Notus, hinc ferus involat Eurus,
tolluntur fluctus paulatim, nubila coelo
se produnt, magis atque magis iam iamque timere
incipiunt nautae sibi divitibusque carinis.
sic etiam subitis cum rura tumultibus ardent 435
(alta quibus facilisque quies assueverat olim)
quasque magis metuit plebs quam sua numina
legescontemni, nihilique videt nunc esse. furori
cedere ius, ferroque geri rem. quisque minatur
naufragium sibi, se vix tectis aut sua credit. 440
gens ita nunc natis horret Cornavia turbis
perpetuos quorum placide praeterfluit agros
dulcis Avona, ortu decursuque aemula solis.
ante alios annis gravis, ingenioque Grevillus
turbida cui ceu custodi provincia cessit, 445
rumores varios spargi, admittique rapinas
audit, nil magni, nil tanto at nomine dignum.
vultu sed Stygiam dum vim fugat aethere ab alto
sidereus iuvenis, subtus tremit imaque turma,
ceu sternuntur aves aquila volitante minores. 450
aspicit ecce senem cunctantem, animoque futura
delibantem, igitur densa nube undique tectus
advolat, et roseis digitis simul eximit unum
ex illis radiis circum aurea tempora qui stant
perpetuum in sertum glomerantes, sideris instar. 455
ille, viri dextrum, iubar hoc iaculatus, ocellum
percutit, auratisque petit summa aethera pennis.
protinus horrescit coelesti percitus ictu
mortalis, sentit maiori lumine totum
perfundi caput et pectus. videt omnia multo 460
acrius, atque sapit praesentia sive futura.
quos modo contempsit rumores nunc timet, ante
dicta audita simul trutinata lance coercens.
principia haud ita magna graves portendere motus
aestimat interea, quos vel componere miti 465
arte parat, vel vi stimulata extinguere saltem.
cogitat ingentes quandoque existere flammas
parva ex scintilla quia sit neglecta furenti:
caute vel in minimis prodest vigilantia rebus.
non bene custodita suae primum ergo redegit 470
arma potestati, fortes sermone bonosque
prudenti exacuans, quosque aut fortuna genusve
extulit hortatur memorans sortemque genusque.
at patriae cunctos communi incendit amore,
aspergens odio turbas probrisque rebelles: 475
excultaeque adeo valuit facundia linguae
ut contempti hostes desertique ocius ultro
diffugiant, quam vis neque deses cogere posset.
praetereunt celeres faecundae pascua Avonae,
adversisque alte nemora assurgentia ripis, 480
inque tuis fessi tandem Sabrina residunt
vicinis campis. ast omnem hance excipit una
colluviem privata domus, quam debilis ardor
nequicquam munire parat pugnaque tueri.
Holbechi retinet nomen locus, haud malus, huius 485
conscius hospitii quod erat, si fama taceret.
ecce autem nunquam fidus, nulloque ligandus
pacto Tartareus, quos sustulit ante beatos,
nunc odio miseros necat, atque ut inutile pondus
abiicit, impendentem amat accelerare ruinam. 490
funereas igitur Dirarum immitit in aedes
unam, sed maestis aptam, summeque nocivam.
deiectis datur illa comes, noctesque diesque
assidet horrorem incutiens, et tristia visa
praetendens, animisque aegris fastidia vitae 495
suadet, et immaturo obiectat corpora letho.
occultae rerum naturae gnara, trementes
(o sacrum artificem) venas succo imbuit atro
involvens tenebris mentem, peioraque spectris
somnia sopitis, noctem vigilantibus infert. 500
huic pesti infoelix est Desperatio nomen,
illa remollitos curis quae perdit amantes,
dedecore afflictos, vel paupertate gravatos,
sive fruendarum quos cepit nausea rerum;
lubrica pernicies, tabe exitiosior omni, 505
non aliena tamen nunc, aptaque talibus hospes.
Vinterum fratri quem sors mutata minori
exequat, cultu spoliatum reque paterna,
in somnis dira aggreditur praesagaque veris.
territat omnibus iucundae inimica quieti. 510
templorum erectos obeliscos aere tonantes
intervalla cavo obliquos, velutique ruentes
ostendit, sacrisque aditis (quae visus adire est)
horribiles vultus praefert, quos nec bene novit
nec prorsum ignorat. dubie miser omnia cernens 515
conceptoque metu perfundit tempora ardor.
sed nova sollicitos lux, et cita tympana somnos
excutiunt, subito tenues nam milite muros
Valseus obsedit, pulsa qui pelle sonora
verba interclusos ad mutua provocat hostes. 520
tum pacem ac veniae spem desertoribus offert,
ignarus scelerum tantorum. at conscia turba
oblata irridens vim contra se ocius armat.
aptant horrisona in pugnam tormenta, propinquam
pulvis et humescens nimium nitrosus ad ignem 525
siccatur, sed lenta foco dum ligna minister
suscitat, ecce manum (nulli conspecta) trementis
Dira rapit, prunasque nigra commiscet arena.
concipit haec cito flammae, et tecti (fulminis instar)
culmine pertuso erumpit, semustaque turpat 530
ora virum, tetra confundens omnia nocte.
sed simul exclusis nidoribus alma diei
lux redit, horrificosque datur distinguere vultus.
"en hos," Vinterus clamat, "nempe hos ego vidi
in somnis vultus, irae heu nimis omnia vera 535
divinae! heu nostris quam digna incendia coeptis."
ad coelum palmas atque ora immania tendunt,
horrendo veniam incoepto pacemque precantes.
dira sed hanc propere pietatem avertit, ad aures
tympana mille sonans placidas simulata per auras. 540
surgit ad arma cohors, portisque patentibus exit,
haud vincendi spe, studio sed mortis honestae.
contra contendit crudo cum milite Valseus.
Percius occursu primo, et cadit ictus eadem
glande Catisbaeus, iuxtaque Vritus uterque 545
purpureas fundit animas. sed Granta, Rocodes,
Vinterique ambo capti ducuntur ab hoste,
et Batus et Caius. multum nec dispare fato
poenas mox omnes merito cum sanguine solvunt.
| Campion | Neo-Latin | The Latin Library | The Classics Page |