Hic, ubi graminea in latum sese explicat aequor

Planities, vacuoque ingens patet area campo,

Cum solem nondum fumantia prata fatentur

Exortum, et tumidae pendent in gramine guttae,

Improba falx noctis parva incrementa prioris

Desecat, exiguam radens a cespite messem:

Tum motu assiduo saxum versatile terram

Deprimit extantem, et surgentes atterit herbas.

Lignea percurrunt vernantem turba palaestram

10

Uncta, nigens oleo, formae quibus esse rotundae

Artificis ferrum dederat, facilisque moveri.

Ne tamen offendant incauti errore globorum

Quaeque suis incisa notis stat sphaera; sed unus

Hanc vult, quae infuso multum inclinata metallo

Vertitur in gyros, et iniquo tramite currit;

Quin alii diversa placet, quam parcius urget

Plumbea vis, motuque sinit procedere recto.

Postquam ideo in partes turbam distinxerat aequas

Consilium, aut sors; quisque suis accingitur armis.

20

Evolat orbiculus, quae cursum meta futurum

Designat; jactique legens vestigia, primam,

Qui certamen init, sphaeram demittit, at illa

Leniter effusa, exiguum quod ducit in orbem,

Radit iter, donec sensim primo impete fesso

Subsistat; subito globus emicat alter et alter.

Mox ubi funduntur late agmina crebra minorem

Sparsa per orbiculum, stipantque frequentia metam,

Atque negant faciles aditus; jam cautius exit,

Et leviter sese insinuat revolubile lignum.

30

At si forte globum, qui misit, spectat inertem

Serpere, et impressum subito languescere motum,

Pone urget sphaerae vestigia, et anxius instat,

Objurgatque moras, currentique imminet orbi.

Atque ut segnis honos dextrae servetur, iniquam

Incusat terram, ac surgentem in marmore nodum.

Nec risus tacuere, globus cum volvitur actus

Infami jactu, aut nimium vestigia plumbum

Allicit, et sphaeram a recto trahit insita virtus

Tum qui projecit, strepitus effundit inanes,

40

Et, variam in speciem distorto corpore, falsos

Increpat errores, et dat convitia ligno.

Sphaera sed, irarum temnens ludibria, coeptum

Pergit iter, nullisque movetur surda querelis.

Illa tamen laudes summumque meretur honorem,

Quae non dirumpit cursum, absistitque moveri,

Donec turbam inter crebram dilapsa supremum

Perfecit studium, et metae inclinata recumbit.

Hostis at haerentem orbiculo detrudere sphaeram

Certat, luminibusque viam signantibus omnes

50

Intendit vires, et missile fortiter urget:

Evolat adducto non segnis sphaera lacerto.

Haud ita prosiliens Eleo carcere pernix

Auriga invehitur, cum raptus ab axe citato

Currentesque domos videt, et fugentia tecta.

Si tamen in duros, obstructa satellite multo,

Impingant socios, confundatque orbibus orbes;

Tum fervet bilis, fortunam damnat acerbam,

Atque deos atque astra vocat crudelia.

Si vero incursus faciles, aditumque patentem

60

Inveniat, partoque hostis spolietur honore:

Turba fremit confusa, sonisque frequentibus, euge,

Exclamant socii; plausu strepit omne viretum.

Interea fessos inimico Sirius astro

Corripit, et salsas exudant corpora guttas;

Lenia jam zephyri spirantes frigora, et umbrae

Captantur, vultuque fluens abstergitur humor.