Postquam ingens clamorque virum, strepitusque tubarum,

Atque omnis belli cecidit fragor; aspice, Caesar,

Quae tibi solliciti, turba importuna, poetae

Munera deducunt: generosae a pectore flammae,

Diraeque armorum effigies, simulacraque belli

Tristia diffugiant: O tandem absiste triumphis

Expletus, penitusque animo totum excute Martem.

Non ultra ante oculos numeroso milite campi

Miscentur, solito nec fervent arva tumultu;

10

Stat circum alta quies, curvoque innixus aratro

Desertas fossas, et castra minantia castris

Rusticus invertit, tacita formidine lustrans

Horroremque loci, et funestos stragibus agros.

Jamque super vallum et munima longa virescit

Expectata seges, jam propugnacula rident

Vere novo; insuetos mirabitur incola culmos,

Luxuriemque soli, et turgentem a sangine messem.

Aspicis ut toto excitus venit advena mundo

Bellorum invisens sedem, et confusa ruinis

20

Oppida, et eversos flammarum turbine muros!

Ut trepidos rerum annales, tristemque laborum

Inquirit seriem, attonitis ut spectat ocellis

Semirutas turres, ad adhuc polluta cruore

Flumina, famososque Ormondi volnere campos!

Hic ubi saxa jacent disperso infecta cerebro

Atque interruptis hiscunt divortia muris,

Vexillum intrepidus fixit, cui tempora dudum

Budenses palmae, peregrinaque laurus obumbrat.

Ille ruens aciem in mediam, qua ferrea grando

30

Sparsa furit circum, et plumbi densissimus imber,

Sulphuream noctem, tetrasque bitumine nubes

Ingreditur, crebroque rubentem fulgure fumum.

Ut vario anfractu, et disjectis undique saxis

Maenia discedunt, scopulisque immane minantur

Desuper horrificis, et formidabile pendent!

Hic pestem occultam, et faecundas sulphure moles

Cernere erat, magno quas inter mota tumultu

Praelia fervebant; subito cum claustra fragore

Horrendum disrupta tonant, semiustaque membra,

40

Fumantesque artus, laniataque corpora lethum

Corripit informe, et rotat ater in aethere turbo.

Sic postquam Enceladi dejecit fulmine fratres

Coelicolum pater, et vetuit contemnere divos:

Divulsam terrae faciem, ingentesque ruinas

Mortales stupuere; altum hic mirantur abesse

Pelion, invertique imis radicibus Ossam;

Hic fluvium moles inter confusaque saxa

Reptare, atque aliis discentem currere ripis.

Stant dubii, et notos montes umbrasque requirunt,

50

Errore ambiguo elusi, et novitate locorum.

Nempe hic Auriaci nuper vexilla secutae

Confluxere acies; hic, aspera corda, Britanni,

Germanusque ferox, et juncto foedere Belga;

Quique truci Boreae, et coelo damnatus iniquo

Vitam agit in tenebris, et qui dudum ore perusto

Decolor admoti prodit vestigia Phoebi,

Undique conveniunt, totum conscripta per orbem

Agmina, Nassovique latus socialibus armis

Circumfusa tegunt, fremitusque et murmura miscent,

60

Tam vario disjuncta situ, tot dissona linguis.

Te tamen e mediis, ductor fortissime turmis

Exere, tu vitam (si quid mea carmina possunt)

Accipies, populique encomia sera futuri,

Quem varias edoctum artes, studiisque Minervae

Omnibus ornatum Marti Rhedycina furenti

Credidit invita, et tanto se jactat alumno.

Hunc nempe ardorem, atque immensos pectoris aestus

Non jubar Arctoum, aut nostri penuria coeli,

Sed plaga torridior, qua sol intentius omnes

70

Effundit radios, totique obnoxia Phoebo

India progenuit, tenerisque incoxit ab annis

Virtutem immodicam, et generosae incendia mentis.

Jam quoque torpentem qui infelix suspicit Arcton,

Brumamque aeternam frigusque perambulat, ursae

Horridus exuviis, Gulielmi ingenti facta

Describit sociis, pugnataque in ordine bella

Attentus numerat, neque brumam aut frigora curat.

En! vastos nivium tractus et pallida regna

Deserit, imperio extremum qui subjicit orbem,

80

Indigenasque hyemes, Britonumque heroa pererrat

Luminibus tacitis; subeunt nunc fusa Namurcae

Maenia, nunc tardo quae sanguine plurima fluxit

Boinia, nunc dubii palma indiscreta Seneffi.

Quae facies, et quanti viri! quo vertice in auras

Assurgit! quali firmat vestigia gressu,

Majestate rudi, et torvo spectabilis ore!

Sic olim Alcides, immania membra Leonis

Instratus spoliis, vasta se mole ferebat,

Evandri amplexus dextramque adjungere dextrae

90

Cum peteret, tectisque ingens succederet hospes

Dum pugnas, Gulielme, tuas, camposque cruentos

Accipit, in venis ebullit vividus humor,

Corda micant crebro, et mentem ferit aemulus ardor.

Non jam Riphaeos hostis populabitur agros

Impune, aut agitabit inultas Sarmata praedas.

Quis tamen ille procul fremitus, quae murmura vulgi

Nassovium ingeminant! video cava littora circum

Fervere remigibus, subitisque albescere velis.

Anglia solve metus, et inanes mitte querelas,

100

Nassovi secura tui, desiste tumentes

Prospicere in fluctus animo suspensa, trucesque

Objurgare notos, tardamque requirere puppim:

Optatus tibi Caesar adest, nec ut ante videbis

Sollicitum belli studiis, fatalia Gallo

Consilia, et tacitas versantem in pectore pugnas.

Olli grata quies et pax tranquilla verendum

Composuit vultum, laetosque afflavit honores.

Ut denso circum se plurimus agmine miles

Agglomerat lateri, ut patriam veteresque penates

110

Respicit exultans! juvat ostentare recentes

Ore cicatrices, et vulnera cruda, notasque

Mucronum insignes, afflataque sulphure membra.

Chara stupet conjux, reducisque incerta mariti

Vestigat faciem; trepida formidine proles

Stat procul, et patrios horrescit nescia vultus.

Ille graves casus, duri et discrimina belli

Enumerat, tumidisque instaurat praelia verbis.

Sic postquam in patriam foecunda heroibus Argo

Phryxeam attulerat pellem, lanamque rigentem

120

Exposuit Graiis, et tortile velleris aurum,

Navita terrificis infamia littora monstris

Describit, mixto spirantem incendia fumo

Serpentem, vigilesque feras, plaustroque gementes

Insolito tauros, et anhelos igne juvencos.

Te tamen, o quantis Gulielme erepte periclis,

Accipimus reducem: tibi diva Britannia fundit

Plebemque et proceres: medias quacunque per urbes

Ingrederis, crebrae consurgunt undique pompae,

Gaudiaque et plausus: mixto orgine vulgus euntem

130

Circumstat fremitu denso: tibi Jupiter annum

Serius invertit, luces mirata serenas

Ridet hyems, festoque vacat coelum omne triumpho.

Jamque nepos tibi parvus adest, laetoque juventae

Incessu, et blando testatur gaudia risu.

Ut patrius vigor atque elati gratia vultus

Caesareum spirant, majestatemque verendam

Infundunt puero! ut mater formosa serenat

Augustam frontem, et sublimia temperat ora!

Agnosco faciem ambiguam, mixtosque parentes.

140

Ille tuas, Gulielme, acies, et tristia bella,

Pugnasque innocua dudum sub imagine lusit.

Nunc indignanti similis fugitiva pusillae

Terga premit turmae, et falsis terroribus implet,

Sternitque exiguum ficto cognomine Gallum.

Nunc simulat turres, et propugnacula parva

Nominibus signat variis; subitoque tumultu

Sedulus infirmas arces, humilemque Namuream

Diruit; interea generosae in pectore flammae

Assurgunt sensim juveni, notat ignis honestas

150

Purpureo fervore geneas, et amabilis horror.

Quis tamen Augustae immensas in carmine pompas

Instruet, in luteos ubi vulgo effusa canales

Vina rubent, variatque infectas purpura sordes?

Quis lapsus referet stellarum, et fictile coelum,

Qua laceram ostendunt redolentia compita chartam,

Sulphuris exuvias, tubulosque bitumine cassos?

En procul attonitam video clarescere noctem

Fulgore insolito! ruit undique lucidus imber,

Flagrantesque hyemes; crepitantia sidera passim

160

Scintillant, totoque pluunt incendia coelo.

Nec minus in terris Vulcanus mille figuras

Induit, ignivomasque feras, et fulgida monstra,

Terribiles visu formas! hic membra leonis

Hispida mentitur, tortisque comantia flammis

Colla quatit, rutilasque jubas; hic lubricus anguem

Ludit, subsiliens, et multo sibilat igne.

Laetitiam ingentem atque effusa haec gaudia civis

Jam tandem securus agit, positoque timore

Exercet ventos, classemque per ultima mundi

170

Impune educit, pelagoque licentius errat:

Seu constricta gelu, mediisque horrentia Cancri

Mensibus arva videt; seu turgida malit olenti

Tendere vela noto, qua thurea flamina miscet

aeolus, et placidis perfundit odoribus auras.

Vos animae illustres heroum, umbraeque recentes,

Quarum trunca jacent et adhuc stillantia crudis

Corpora vulneribus, quibus haec optabilis orbi

Parta quies, nondum Nassovo abducite vestro

Fida satellitia, at solitis stipate catervis

180

Ductorem, et tenues circum diffundite turmas.

Tuque, Maria, tuos non unquam oblita Britannos,

O diva, o patiens magnum expectare maritum,

Ne terris dominum invideas, quanquam amplius illum

Detineat, longamque agitent sub vindice pacem.